Melk en gezondheidsklachten

Melk en gezondheidsklachten

“Melk moet, melk doet je goed”. De meeste Nederlanders zijn met deze slogan groot geworden. In de praktijk testen melk en andere zuivelproducten nogal eens slecht uit. Veel mensen schrikken daarvan, want krijgen ze dan nog wel voldoende kalk binnen voor sterke botten bijvoorbeeld? In het onderstaande artikel wil ik ingaan op de volgende onderwerpen:

  1. Zuivelgebruik als oorzaak van klachten?
  2. Zuivel en botontkalking
  3. Alternatieven voor melk
  4. “Melk moet”, waarom?

Zuivelgebruik als oorzaak van klachten?

Zuivelproducten, met name melk en kaas, hebben een prikkelende uitwerking op de bovenste slijmvliezen, bij mensen die daar (erfelijk) gevoelig voor zijn. Bij een klacht als oorontsteking denk ik als eerste aan overgevoeligheid voor zuivel. In de gehoorgang zit een laagje slijmvlies dat geprikkeld kan raken door gebruik van zuivel. Het slijmvlies zwelt daardoor op en wordt gevoeliger voor infecties met bacteriën, die in ons lichaamof in de omgeving zitten. Normaal kan je weerstand je daar prima tegen beschermen, maar bij overgevoeligheid voor melk en/ of andere zuivel ontstaat er makkelijk oorontsteking. Omdat bij kinderen de gehoorgang smaller is dan bij volwassenen, is hij eerder verstopt; kinderen hebben daarom vaker last van oorontstekingen.
Ook chronische verkoudheid, astma, hooikoorts, bijholteontstekingen en bronchitis zijn aandoeningen waarbij de prikkeling van slijmvliezen door zuivel een belangrijke oorzaak kan zijn. Lees ook het verhaal van ademhaling volgens de Buteykomethode in relatie tot deze ziektes: informatie over de oorzaak van een verstopte neus. Ook de neus behoort tot de bovenste luchtwegen en is bekleed met slijmvlies.
Er zijn ook sterke aanwijzingen dat overgevoeligheid voor zuivel een rol kan spelen bij allerlei ziekten met ontstekingsbeelden, zoals allergieën, astma en bronchitis, maar ook reuma e.a. Een voorbeeld van een cliënte die echt dol was op melk; ze dronk er wel anderhalve liter per dag van! Ze had last van spierreuma (fibromyalgie) en ik testte uit dat ze melk heel slecht kon verdragen. Ze vond het moeilijk om ermee te stoppen, maar ze deed het wel. Binnen 3 weken was veel van haar pijn verdwenen en na 3 maanden was ze helemaal pijnvrij!

Hormonale klachten als PMS (premenstrueel syndroom) en PPD (post partum depressie)

Deze kunnen ook (mede) veroorzaakt worden doordat zuivel veel dierlijke vetten bevat, die de aanmaak van en de wisselwerking tussen hormonen negatief beïnvloeden. Ook hierbij zijn de boosdoeners vaak melk en kaas en minder vaak de zure melkproducten. Lees ook PMS en voeding, als je hier meer over wilt weten. Verstoring van de darmflora doordat lactose niet goed wordt verdragen, kan de hormoonhuishouding ook uit balans brengen.

Die hoeveelheid dierlijke vetten kan ook overgewicht veroorzaken, maar dat zit vermoedelijk ingewikkelder in elkaar dan het lijkt. Dit gebeurt vermoedelijk vooral als er ook veel koolhydraten worden gegeten.

Zuivel en botontkalking

De Harvard Medical School in Amerika heeft twaalf jaar lang de melkconsumptie van 121.000 verpleegsters tussen de 39 en 54 jaar bijgehouden. Vrouwen die per dag twee of meer glazen melk dronken, liepen 45% meer kans op een gebroken heup in vergelijking met vrouwen die één glas of minder per dag dronken!
In Nederland is iedereen opgevoed met de slogan “Melk moet”. Toch is Nederland met zijn hoge zuivelconsumptie, één van de landen met de hoogste cijfers van klachten als gevolg van botontkalking (osteoporose).

Hoe kan dat?
De calcium in melk is verbonden met eiwitten, zoals caseïne. Dit maakt dat de calcium moeilijk kan worden opgenomen door de mens. (De koe haalt zijn calcium ook uit gras en graan.) De hoeveelheid eiwitten in melk kan zelfs leiden tot calciumverlies via de nieren.
Volgens de orthomoleculaire opvattingen, wordt kalk pas goed in de botten opgenomen als in het bloed een goede verhouding is tussen calcium en magnesium, namelijk 2 : 1. In zuivel is deze verhouding 4 : 1 of nog schever. Er zit dus relatief weinig magnesium in zuivel, waardoor mogelijk zelfs magnesium aan de botten onttrokken wordt bij zuivelgebruik en de botten dus zwakker worden. Het bloed wil namelijk die optimale verhouding tussen calcium en magnesium nastreven, omdat allerlei lichaamsprocessen daarbij goed functioneren. Daarbij is magnesium een mineraal, waaraan mensen relatief snel een tekort hebben, onder andere door de moderne landbouwmethoden.
Melk met extra toegevoegde calcium, verstoort de balans tussen calcium en magnesium alleen nog maar meer! Mijns inziens worden dit soort producten vooral op de markt gebracht, omdat botontkalking – terecht – steeds meer aandacht krijgt in de media. Het zal commercieel interessant om zo’n product te maken, maar ik raad af om deze producten te kopen!

Alternatieven voor melk

In veel recepten wordt gebruik gemaakt van melk, bijvoorbeeld voor het maken van sausjes. Ook is het wel eens lekker om zo te drinken. In supermarkten en de natuurvoedingswinkels is rijstmelk (Ricemilk) of havermelk (Oatmilk) verkrijgbaar. Ook sojamelk of amandelmelk zijn goede alternatieven, maar mensen met allergieën moeten nagaan of ze dat verdragen. Zure melkproducten, geitenmelk en geitenkaas worden beter verteerd en zijn minder prikkelend voor de slijmvliezen. Maar ook voor deze producten kun je allergisch zijn en ze kunnen de darmflora verstoren doordat ze nog behoorlijk wat lactose kunnen bevatten.

“Melk moet”, waarom?

Waarom wordt ons dan zo vaak verteld dat melk goed is voor ons?
Rond 1930 was er in Nederland een economische zeer moeilijke tijd, vooral op het platteland. Men had weinig geld om eten te kopen en tegelijkertijd was er een melkoverschot. In 1934 werd het Zuivelbureau opgericht om mensen te stimuleren meer melk te drinken. In die tijd waren kinderen die melk dronken steviger en langer dan kinderen die dat niet dronken; arme kinderen aten schrale voeding. Rond 1950, toen het economisch beter ging, was er geen verschil meer in lengte en stevigheid tussen kinderen die wel of geen melk dronken.
Het Zuivelbureau wordt betaald door de zuivelindustrie en zal zich dus niet negatief uitlaten over zuivelconsumptie. Economische belangen spelen een hoofdrol in de slogan “Melk moet!”

Bronnen:

    • Volkskrant, 18-2-1999
    • W.v.d. Roovaart, boek: “Leef bewust, eet gerust’
    • Prof. Defares, boek: ‘U kunt langer blijven leven’

Verwante onderwerpen in deze website:

De darmflora; hier vind je o.a. informatie over de mogelijkheid om ontlasting te laten onderzoeken op de hoeveelheid lactobacillen, die lactase aanmaken om melksuiker (lactose) te kunnen verteren. Een lage hoeveelheid lactobacillen is een indicatie voor zuivelovergevoeligheid, maar geen bewijs helaas. Dit onderzoek kan worden gedaan vanaf 1 jaar.