Een probleem met brandend maagzuur kan zowel veroorzaakt worden door een teveel aan maagzuur als een tekort aan maagzuur. Hieronder vindt u meer informatie over de mogelijke oorzaken van een probleem met maagzuur, symptomen bij diverse oorzaken, behandelingsmogelijkheden en voedingsadviezen.

Oorzaken van brandend maagzuur
Hoe ontstaat brandend maagzuur?
Maagzuur en stress
Symptomen, bij maagzuurtekort
Symptomen, bij teveel maagzuur
Medicijnen bij brandend maagzuur
Aanpak in de praktijk
Algemene tips en voedingsadviezen bij brandend maagzuur

Oorzaken brandend maagzuur

Oorzaken van binnenuit

• Brandend maagzuur komt niet alleen voor bij een overmaat aan maagzuur, maar veel vaker bij een tekort aan maagzuur (zie: hoe ontstaat maagzuur?). Zeker bij mensen die ouder zijn dan 45 jaar komt een tekort aan maagzuur steeds vaker voor met het stijgen van de leeftijd.
• Als de maagwand voortdurend een beetje geprikkeld is, gaat hij meer maagzuur aanmaken dan nodig is als er voeding aankomt wat verteerd moet worden. Een infectie met de bacterie Helicobacter Pylori kan de reden zijn van de overprikkelde reactie van de maagwand. Circa 20% van de Nederlanders heeft deze bacterie in een overmatige hoeveelheid in hun maag. Via ontlastingsonderzoek kan dit uitgezocht worden.
• Een niet goed sluitende maagklep (tussen maag en slokdarm) wordt veel genoemd als oorzaak van het terugstromen van maagzuur. Hierbij verergeren de klachten ook door een houding die terugstroom bevordert, bijvoorbeeld liggen of bukken. Een niet goed sluitende maagklep ontstaat eerder bij regelmatige overvulling van de maag. Een gezonde maag heeft een inhoud van 0,9 liter. Bij overgewicht kan het volume wel 2 liter worden. Als het volume zo is opgerekt dan zal het klepje niet meer goed sluiten. Ook als er veel spanning in de spieren van de maagwand zit, kan het klepje minder goed sluiten. Dit kan samenhangen met een tekort aan magnesium. Dit mineraal helpt spieren ontspannen.
  Ook een scheurtje in het middenrif kan vervorming van de maag geven, waardoor het maagklepje niet goed meer sluit. Dit is wel te ondersteunen, maar niet makkelijk te herstellen.

Oorzaken van buitenaf

• Medicijnen: ontstekingsremmers en pijnstillers die behoren tot de groep NSAID’s, zoals Ibuprofen, Aspirine, Diclofenac en Naproxen tasten de beschermende slijmvliezen van de maag aan. Als maagzuur te dicht bij de maagwand kan komen, kan de maagwand overprikkeld raken. Dan ontstaat risico voor aantasting van de maagwand en daarom schrijven artsen tegenwoordig vrijwel altijd ook maagzuurremmers voor, als u een wat langere periode pijnstillers nodig hebt. Als u pijnstillers gebruikt die zonder recept gekocht kunnen worden, is het goed om stil te staan bij deze risico’s voor de slijmvliezen van maag en darmen. (Paracetamol behoort niet tot de groep NSAID’s.)

Maagzuur en voeding

• Een probleem met maagzuur kan ook ontstaan door voeding die niet goed wordt verdragen. Sommige mensen verteren bepaalde voeding moeilijk, zoals zware koolsoorten, vlees of vet. “Het valt niet goed op de maag.”
  Anderen hebben geen last meer van brandend maagzuur zodra ze bijvoorbeeld suiker laten staan. Veel mensen weten van zichzelf al dat bepaalde voedingsmiddelen ‘slecht vallen’. Vermijd deze voedingsmiddelen een tijdje en kijk of de maagzuurklachten afnemen.
  Een maagslijmvliesontsteking kan ontstaan als er sprake is van glutenovergevoeligheid die nog niet ontdekt is.  Dit kan ook voorkomen als je nog nooit hebt gemerkt dat je gluten niet verdraagt.  Zie glutenovergevoeligheid voor meer informatie hierover. Via ontlastingsonderzoek kan dit beter worden uitgezocht dan via bloedonderzoek.
• Bij een allergie schrijft de arts vaak histamineremmers voor. Histamineremmers worden echter ook voorgeschreven als u last heeft van brandend maagzuur. Als uw maagzuurklachten verminderen door histamineremmers, dan is dat een indicatie dat een allergie de oorzaak is van uw maagzuurklachten. Zie bij medicijnen bij brandend maagzuur voor meer informatie over de medicijnen die worden geadviseerd.

Andere gezondheidsklachten als oorzaak

• Ook een infectie in het gebit, of een algehele slechte toestand van het gebit kan de oorzaak zijn van maagzuurklachten.
  Zware metalen, zoals kwik uit amalgaamvullingen kunnen de maagzuurproductie ook ontregelen. Een mineralenanalyse kan helpen hier duidelijkheid over te krijgen.
• Te hard persen bij verstopping, bijvoorbeeld bij zwangerschap, waardoor de spijsbrij niet goed weg kan komen en idem bij overgewicht kan ook de oorzaak zijn van zuurbranden. Hierbij ontstaat vaak bij sommige houdingen wel brandend maagzuur en bij andere niet.

Tekorten aan voedingsstoffen als oorzaak

• Door tekorten aan ‘grondstoffen’ om maagzuur aan te maken, kan er ook een probleem met maagzuur ontstaan. Voedingsstoffen die nodig zijn voor de aanmaak van maagzuur zijn onder andere vitamine B1 en zink. Zink en B1 gaan echter het eerst verloren bij raffinage van levensmiddelen. Geraffineerde voedingsmiddelen zijn wit brood, witte rijst, witte suiker en ander sterk bewerkte producten. Gebruik in plaats daarvan zoveel mogelijk zilvervliesrijst, bruin brood en andere weinig bewerkte voedingsmiddelen. Hoewel wit brood niet goed is omdat het geraffineerd is, is volkoren brood ook niet zo geweldig. Dit bevat de stof fytinezuur, die onder andere de opname van zink in het lichaam remt. Lastig! Maar zuurdesembrood heeft dit probleem nauwelijks.
  Zink zit ook relatief weinig in onze bodem in Nederland, dus dat is een stof waar veel mensen een tekort aan hebben. Als je zink wilt aanvullen, gebruik dan een voedingssupplement van een goed merk. Goed opneembare zinkverbindingen zijn duur en zitten daarom zelden in de goedkope multivitamines of -mineralen.

Maagzuur en stress

Vroeger waren veel artsen overtuigd van de relatie tussen stress en maagzweren. Ze zagen namelijk veel mensen in de praktijk die én last van stress én last van maagzuur of maagzweren hadden. (Problemen met maagzuur kunnen een voorfase zijn van een maagzweer.) Toen echter werd ontdekt dat bij vrijwel alle patiënten met maagzweren ook een infectie met de bacterie Helicobacter pylori werd ontdekt, kreeg de relatie tussen stress en maagzweren geen aandacht meer. Want wetenschap is moeilijker toe te passen als er meer dan 1 oorzaak is…..
Nog later werd weer ontdekt dat vrijwel iedereen deze bacterie bij zich draagt. Dit komt dus ook veel voor bij mensen die geen maagzweer hebben.

Volgens natuurgeneeskundigen spelen er echter vrijwel altijd meerdere factoren een rol bij het ontstaan van klachten of ziekten. Bij stress werkt de spijsvertering minder goed en daarom wordt maagzuur minder goed aangemaakt. Lees meer over de relatie over de lichamelijke gevolgen van stress en de relatie met maagzuur of relaties tussen emoties en organen.

Maagzuur als beschermer tegen infecties

Maagzuur functioneert niet alleen om voeding te helpen verteren, maar ook om virussen, bacteriën, schimmels en parasieten te doden, zoals bijvoorbeeld de Helicobacter (maagzuurbacterie). Ook het immuunsysteem werkt minder goed bij stress, dus dat vergroot de mogelijkheid dat de maagzuurbacterie kan overleven en zich kan nestelen in de maagwand.

Maar er zijn ook verschillen tussen mensen: de één krijgt bij stress geen hap meer door zijn keel, de ander gaat juist extra veel eten. Mogelijk is eten bij die laatste groep mensen zo geassocieerd met een gevoel van veiligheid, dat een aantal principes bij hen omgekeerd werken. Bij de meeste mensen wordt minder maagzuur aangemaakt bij stress, maar bij die laatste groep wordt misschien meer maagzuur aangemaakt dan normaal.

Hoe ontstaat brandend maagzuur?

In de praktijk zie ik een overmaat aan maagzuur het meest als mensen een infectie hebben met de Helicobacter bacterie, overgevoeligheid voor bepaalde voeding en bij stress. Door die overprikkeling wordt er teveel of te weinig maagzuur aangemaakt.
Bij een tekort aan maagzuur wordt het eten slechter verteerd en ontstaan er gistingsprocessen van koolhydraten (dit zit in zetmeel, brood, aardappelen, suiker e.d.) en bederf van eiwitten. Ook de vetten worden slechter verteerd. De gistingsprocessen leiden tot de vorming van melkzuur, pyrodruivenzuur en zwavelverbindingen, die een brandend gevoel in de maag veroorzaken. De gisting maakt dat u maagzuur op boert.

Zuurgraad en het functioneren van de hele spijsvertering

De spijsbrij die uit de maag in de dunne darm komt moet een zuurgraad hebben van 5,0 of lager (= zuurder) om de alvleesklier en de galblaas goed te laten functioneren. Een maagzuurremmer veroorzaakt een zuurgraad van circa 6. Dit is te hoog om de rest van de spijsvertering goed te laten functioneren. De alvleesklier maakt onder andere een stof aan, natriumbicarbonaat, die er voor moet zorgen dat de spijsbrij geneutraliseerd wordt. Dit gebeurt aan het begin van de dunne darm.Als de spijsbrij, die uit de maag komt, niet zuur genoeg is, dan maakt de alvleesklier geen of te weinig neutraliserende stof aan. Hierdoor kan de spijsbrij te zuur blijven. Dit kan de darmwand aantasten. Dit kan leiden tot een allergieën, colitis (darmontsteking) et cetera.
De galblaas moet ook voldoende geprikkeld worden om galvloeistof naar de dunne darm te laten stromen. Dat is nodig om vet goed te kunnen emulgeren (in kleine bolletjes te verdelen) zodat de vetverterende enzymen vanuit de alvleesklier goed kunnen inwerken op de vetten.

Wat zijn de symptomen:

Bij maagzuur kun je last hebben van:

• Branderig gevoel, zure smaak in mond, pijn in slokdarm, pijn bij de borstkas.
• Opboeren/ oprispingen en/ of overgeven.

Maagzuurtekort

Als een maagzuurtekort de oorzaak is van de klachten dan kunnen de volgende symptomen voorkomen:

• Het gevoel snel vol te zitten.
• Gasvorming, oprispingen en opgeblazen gevoel na de maaltijd. (Dit kan echter ook veroorzaakt worden door consumptie van teveel koolhydraten, suikers of andere voeding die je niet verdraagt. Parasieten kunnen deze klachten ook veroorzaken.)
• Overgevoeligheid voor voedingsmiddelen en/ of chemische stoffen; allergische klachten.
• Verminderde eetlust voor zwaar verteerbaar voedsel zoals vlees of peulvruchten, trage vertering, constipatie. Onverteerd vet in de ontlasting blijft aan de wc-pot kleven, de zogenoemde ‘remsporen’.
• Slechte adem of lichaamsgeur
• (Gevoeligheid voor het krijgen van) darmparasieten.
• Geestelijke vermoeidheid, neiging tot depressie. Dit kan samenhangen met een tekort aan vitamine B12. Als de cellen van de maagwand niet genoeg maagzuur aanmaken, dan maken ze ook te weinig aan van de stof die nodig is om vitamine B12 op te nemen (de intrinsieke factor).
• Gevoel van zwaarte, moeilijk wakker kunnen worden
• Weinig of geen transpiratie

Heeft u teveel of te weinig energie?

Het maken van maagzuur door het lichaam, uit lichaamssappen met een neutrale zuurgraad tot het zeer zure maagzuur, is iets wat veel energie vraagt. Veel mensen hebben een chronisch energietekort; zij zullen dus ook vrijwel altijd te weinig maagzuur produceren. Het gevoel dat de hele vertering van eten zwaar en moeizaam gaat, is ook een sterke aanwijzing dat een tekort aan maagzuur de oorzaak van het probleem is.
Een extra aanwijzing kan je bloedgroep zijn. Volgens d’ Adamo, één van de grondleggers van het bloedgroepdieet, hebben mensen met bloedgroep A de laagste capaciteit om maagzuur aan te maken en mensen met bloedgroep 0 de hoogste capaciteit.

Maagzuuroverschot

Als er sprake is van teveel maagzuur de oorzaak is van de klachten dan zie je ook de volgende symptomen:

• Veel boeren
• Veel transpiratie en warmte aanvallen
• Onrustig zijn, veel praten, snel geïrriteerd of boos
• Diarree
• Ook elders in je lichaam brandende gevoelens en neiging tot ontstekingen (met pijn en/ of koorts)

Medicijnen bij maagzuur:

De reden dat maagzuurremmers worden voorgeschreven is dat het maagzuur het slijmvlies van de slokdarm kan aantasten. Dit is ongewenst, omdat er risico’s door kunnen ontstaan op blijvende aantasting en ontregeling van het slijmvlies van de slokdarm.

Welke medicijnen worden vooral gebruikt:

• Er worden veel zuurbindende middelen gebruikt, vaak zonder doktersrecept, zoals middelen met calcium carbonicum; Rennies bestaat voor het grootste deel hieruit. Voor incidenteel gebruik is dit prima, omdat het weinig bijwerkingen kent.
• Zantac en Tagamet zijn histamineremmers (middelen tegen een allergische reactie).
• Andere middelen remmen de aanmaak van maagzuur in de maag, zoals Omeprazol (Losec). Deze behoren tot de groep protonpompremmers. Als er echter al sprake was van te weinig (zuur) maagzuur, dan worden eiwitten door deze medicijnen nog slechter verteerd. Ook de mineralen komen minder goed los uit hun verbindingen en de opname daarvan gaat dus slechter. Dit kan de functie van de hele spijsvertering verminderen en de darmflora ontregelen! (En dan hebben we het maar niet over de ontregeling van de hormoonhuishouding, het immuunsysteem enzovoort. Veel mineralen hebben meer dan honderd functies in het lichaam.)

Omdat artsen weinig rekening houden met de mogelijkheid dat maagzuur kan ontstaan door een gebrekkige aanmaak van maagzuur, wordt dit probleem zelden onderkend. Het is ook niet zo makkelijk te meten via een onderzoek.

Gastrine, tekorten en gevolgen

Gastrine is een hormoon wat betrokken is bij de aanmaak van maagzuur. Maar de hoeveelheid gastrine kan in de loop van de dag sterk variëren, waardoor de normale waardes erg uiteen kunnen lopen. Het gebruik van maagzuurremmers kan niet alleen leiden tot een infectie met de maagzweer bacterie, maar ook tot andere infecties (omdat maagzuur ook dient om andere bacteriën, virussen en parasieten te doden). In 2004 is er een groot onderzoek gedaan, waaruit bleek dat mensen die maagzuurremmers gebruikten, een grotere kans op longontsteking liepen. Zo kom je van de drup in de regen!
In dat onderzoek werd geconcludeerd dat er enkele duizenden extra gevallen van longontsteking waren ontstaan, als men slikkers van maagzuurremmers vergeleek met mensen die geen maagzuurremmers gebruikten. Hopelijk leidt dit tot meer onderzoeken naar andere aandoeningen en de relatie met het slikken van maagzuurremmers. Omdat mineralen slechter opneembaar zijn bij ‘geremd’ maagzuur, wordt het risico op botontkalking vrijwel zeker verhoogd.

Aanpak maagzuur in de praktijk

Laboratoriumonderzoek

Een goede start is een darmflora-onderzoek om te checken of de Helicobacter bacterie in overmaat aanwezig is.  Als klachten met maagzuur steeds terugkomen, dan is het  echt aan te raden om ook te kijken naar overgevoeligheid voor gluten. Dit kan een chronische ontsteking van het maagslijmvlies veroorzaken. Een check op de aanwezigheid van parasieten is daarbij soms zinvol.  Dat is tegelijkertijd ook een indicatie voor een te laag gehalte aan maagzuur. Zo’n ontlastingsonderzoek levert duidelijkheid over belasting met parasieten en mogelijke overgevoeligheid voor gluten. Lees meer

Histamine, allergie en bijnieruitputting

Allergieën gaan vaak gepaard met een overmaat aan histamine. De huisarts kan histamineblokkers voorschrijven om de aanmaak van maagzuur te remmen. Dus allergieën en ontregeling van maagzuurproductie komen vaak samen voor. De functie van de bijnier is ook belangrijk om voldoende maagzuur aan te maken, dus ook daar wordt naar gekeken. Bij uitputting van de bijnieren kan de maag minder maagzuur aanmaken. Dan ontstaan er ook eerder allergieën en voor je het weet zit je in een vicieuze cirkel. Er is ook ontlastingsonderzoek mogelijk naar een overmaat aan histamine. Er is bloedonderzoek nodig voor het vaststellen van een tekort aan een stofje dat histamine afbreekt. Dit stofje heet DAO (Di-amino-oxidase). Wilt u dit weten. Aanvraag van dit onderzoek kan via de praktijk.

Bloedtest naar overgevoeligheid voor voedsel

Daarnaast kijk ik middels kinesiologie of er andere voedingsmiddelen of voedingscombinaties zijn die u niet goed verdraagt en die de maagzuurproblematiek (mede) veroorzaken. Het is ook mogelijk via bloedonderzoek indicaties te vinden voor voedingsintolerantie (Imupro test; via de praktijk aan te vragen). Aanpassing van voeding kan tot positieve resultaten leiden als de diagnose ‘niet goed sluitende maagklep’ is gesteld, zo is in de praktijk gebleken. Een maagklep sluit vaak niet goed als er veel gasvorming ontstaat in de maag of in het eerste gedeelte van de dunne darm.

Aanpak als hele spijsvertering moeizaam gaat

Als de hele spijsvertering moeizaam gaat, alles zwaar valt en ook kinesiologisch test dat er te weinig maagzuur is of de maagzuurkwaliteit zwak is, dan is het eerste doel de spijsvertering te versterken. Er zijn diverse middelen, zowel op basis van kruiden, homeopathie of vitamines en mineralen, die hier een bijdrage aan kunnen leveren. In een algemene tekst over dit onderwerp, is het niet mogelijk hierover adviezen te geven, omdat niemand ‘de gemiddelde persoon’ is.

Reguliere aanpak van maagbacterie kan chronische klachten veroorzaken

Vrijwel iedereen heeft een klein aantal Helicobacter pylori bacteriën in de maag. Het wordt pas een probleem als deze bacteriesoort in overmatige hoeveelheid in het maagslijmvlies zit. Bij ernstige klachten, zoals een maagzweer en de overmatige aanwezigheid van deze bacterie, adviseert de huisarts een dubbele antibioticakuur met een maagzuurremmer. Bij minder ernstige klachten vinden huisartsen de behandeling erger dan de kwaal. Er zijn echter ook natuurlijke middelen die de weerstand tegen de bacterie verhogen en daardoor goede resultaten opleveren bij klachten met maagzuur. Sommige mensen houden chronische spijsverteringsklachten over aan de reguliere aanpak van deze bacterie.

Maagzuur en stress

En soms is al duidelijk dat de klachten zijn begonnen in een periode met stress, bijvoorbeeld na verlies van een familielid of  van je baan . Ook zulke aspecten kunnen in de behandeling aan bod komen. Bij stress verbruikt het lichaam bepaalde vitamines en mineralen in een grotere hoeveelheid. Daardoor kunnen tekorten ontstaan. Een magnesiumtekort kan bijvoorbeeld leiden tot een te hoge spierspanning. En dat kan dan weer een probleem met een niet goed sluitende maagklep veroorzaken of verergeren. Naast voedingssupplementen zijn er ook oefeningen methodes om een verhoogde spierspanning te verminderen. Lees meer

Onderzoek naar gevolgen van maagzuurtekort

De mineraalhuishouding kan zijn ontregeld als gevolg van zwak maagzuur of van het (langdurig) gebruik van maagzuurremmers. Een haarmineraalanalyse is een onderzoek wat hier meer inzicht in kan geven. U krijgt dan ook inzicht in een eventueel tekort aan zink, wat belangrijk is voor aanmaak van maagzuur. Dit levert ook indicaties op voor een uitgeputte bijnier. Die uitgeputte bijnier zorgt voor een verminderde aanmaak van maagzuur. Zie voor meer informatie over een mineralenanalyse hier

Algemene tips en voedingsadviezen:

• Neem vooral de tijd om te eten; niet tegelijk de krant lezen, vergadering voorbereiden etc. Kauw rustig en goed. De spijsvertering begint in de mond en slecht gekauwd eten vraagt meer inspanning van de maag om de vertering goed te laten verlopen.
• Als er sprake is van teveel maagzuur, beperk dan scherp voedsel en specerijen, evenals de consumptie van koffie, zwarte thee en alcohol. Deze stoffen jagen het lichaam nog meer op.
  Neem tijd om te wandelen, te mediteren of anderszins tijd voor jezelf om te ontspannen en tot rust te komen!!
• Als er sprake is van te weinig maagzuur, let dan goed op je energieniveau; doe niet meer dan je lichaam aankan, want het maken van maagzuur kost veel energie.
• Let ook op wat je eet en drinkt. Veel mensen drinken bij het eten of vlak na het eten, wat het maagzuur verdunt waardoor er een minder zuur milieu ontstaat in de maag. Vergelijkbaar hiermee is het eten van een behoorlijke portie rauwkostsalade bij het eten; dit koelt voor sommigen veel te sterk af; vergelijk het met een koude douche op een proces wat veel warmte nodig heeft.
  Drink niet vanaf een half uur voor de maaltijd tot ruim een uur na de maaltijd. Gebruik zo min mogelijk ijskoude dranken, gedurende de hele dag. Beperk de hoeveelheid rauwkost in combinatie met warm eten. Als je graag rauwkost eet, doe dit dan een half uurtje vóór het warme eten. Gebruik bijvoorbeeld gember en andere kruiden om de spijsvertering te stimuleren als er sprake is van te weinig maagzuur. Appelazijn of citroen kunnen ook een ondersteuning bieden voor de vertering in de maag.
• Een lepel vol rauwe havervlokken eten helpt soms goed bij acute zuurklachten en heeft verder geen nadelige bijwerkingen. Terugstromend maagzuur vraagt om een goede behandeling. Niemand wil schade aan zijn of haar slokdarm!