PMS is een afkorting van het ‘Pre Menstrueel Syndroom’. Hierbij heb je klachten voordat je ongesteld wordt. Deze PMS klachten komen (vrijwel) elke cyclus terug, hoewel het ook kan voorkomen dat je incidenteel een huilbui hebt of snoepzucht vlak voor de menstruatie.
Je kunt ernstige klachten hebben, waarbij je bijvoorbeeld het gevoel hebt dat je 2 weken per maand ‘jezelf bent’ en 2 weken per maand iemand bent die totaal uit balans is. Dit is meestal zowel voor jezelf als voor je omgeving een grote belasting. Je kunt ook relatief lichte klachten hebben.
Het woord syndroom betekent dat er sprake is van een combinatie van klachten.

1. PMS klachten
2. Oorzaken
   • Hormonen
   • Voeding
   • PMDD en neurotransmitters
   • Stress
   • Culturele factoren
   • Voeding
   • HPU, een probleem met de stofwisseling
3. Behandeling in de praktijk
4. Meer informatie

PMS klachten

Er zijn meer dan honderd symptomen die in verband gebracht worden met PMS. Niemand heeft ze allemaal, de meeste vrouwen hebben wel meerdere klachten. Je kunt ook wisselende klachten hebben; bijvoorbeeld bij de ene menstruatie zijn de stemmingswisselingen het sterkst aanwezig, terwijl de andere keer de gezwollen borsten het meest opvallend zijn.
De bekendste klachten zijn:
* Emotionele veranderingen, zoals stemmingswisselingen, depressiviteit, huilerigheid, nervositeit en prikkelbaarheid
* Veranderd eetpatroon: sterke zoetbehoefte of andere eetneigingen (chocola is hierbij een bekend voorbeeld)
* Acné
* Meer transpiratie
* Pijn, zoals hoofdpijn, rugpijn en buikkrampen
* Gezwollen en gevoelige borsten, mogelijk door teveel vocht vasthouden
* Spijsverteringsklachten, zoals misselijkheid, maagkrampen, verstopping
* Opgeblazen gevoel in de buik, mogelijk door vocht vasthouden of door spijsverteringsklachten
* Vermoeidheid of algeheel gevoel van malaise, verminderd libido
* Slaapstoornissen

Oorzaken

Hormonen

Er is nog nooit een duidelijke afwijking van de hormonen gevonden bij vrouwen met PMS in vergelijking met vrouwen die daar geen last van hebben. Daaruit wordt wel geconcludeerd dat het dus niet ‘aan de hormonen ligt’. Aan de andere kant is wel duidelijk dat PMS-klachten bij een deel van de vrouwen ontstaan in de puberteit bij de start van de menstruaties en verdwijnen tijdens zwangerschappen en na de menopauze. Ook komt het voor dat ze na een zwangerschap ontstaan of erger worden dan voor die zwangerschap.
Mogelijk is er een te globale meting van wat ‘normaal’ is en wat ‘afwijkend’ is qua hormonen. Bloedwaardes van hormonen kunnen op verschillende tijdstippen van de dag grote verschillen vertonen of in verschillende fases van de menstruele cyclus. Een getal lijkt heel wetenschappelijk en ook duidelijk, maar bij elk getal moet ook bepaald worden hoe je het moet interpreteren. Niemand is ‘de gemiddelde Nederlander’ terwijl de normaalwaarden voor interpretatie van laboratoriumuitslagen wel gebaseerd zijn op gemiddelden.
Zie ook bij schildklier, waarbij meningsverschillen bestaan over de interpretatie wat nou wel en wat nou geen normale waarden zijn van bepaalde hormonen. We willen graag dat deskundigen het onderling eens zijn, maar dat is vaak meer illusie dan werkelijkheid.

Een andere mogelijke verklaring is dat hormonen een sterke onderlinge wisselwerking hebben. Mogelijk wordt er te weinig gekeken naar hormonen die ook relevant zijn. Je kunt de hormoonhuishouding vergelijken met een kaartenhuis; als één kaart staat te wiebelen, dan wordt het hele kaartenhuis instabiel. In de Oosterse geneeswijzen wordt met name een sterk verband gezien tussen de geslachtshormonen, de bijnier- en de schildklierhormonen. In de Oosterse geneeskunde is het bestaan van meridianen (energetische verbindingslijnen tussen verschillende delen van het lichaam) één van de uitgangspunten. De verbindingslijn tussen schildklier, bijnier en geslachtsorganen heet de Drieverwarmer. De naam geeft al aan dat deze verbinding invloed heeft op de temperatuur van het lichaam en dat hangt weer samen met je basale energieniveau.
Ook in de westerse geneeskunde is bekend dat insuline en oestrogeen een versterkend effect op elkaar hebben en hun werking deels overeenkomstig is: beiden bevorderen de opslag van vet; een voorraadje voeding voor de baby of voor tijden waarin er een tekort zou kunnen zijn aan voeding.
Kortom, of je nu oosters en/ of westers geschoold bent, het is een gegeven dat er veel onderlinge wisselwerking is tussen organen en in die wisselwerking spelen hormonen een hoofdrol: zij zorgen voor activering of kalmering van bepaalde delen van het lichaam.

Voeding

In ons voedingspatroon worden suiker en koolhydraten veel geconsumeerd. Koolhydraten worden ook wel zetmeel genoemd. (Dit zit in brood, rijst, pasta, aardappels etc.) Een overmaat aan koolhydraten in de voeding kan zowel leiden tot hypoglycemie; een onbalans in de bloedsuikerhuishouding als tot een verstoring van de insulinestofwisseling. Deze verstoringen komen veel voor in combinatie met PMS klachten. Zie ook ‘PMS en voeding’ en hypoglycemie. Insuline is een hormoon dat veel andere hormonen kan verstoren, als er ook sprake is van stress (van lichamelijke of emotionele aard). Bij stress gaat het lichaam zich richten op overleven en dan krijgt insuline voorrang boven andere hormonen. Dat brengt het hele hormonale evenwicht in onbalans.

PMDD en neurotransmitters

Er is ook een relatief nieuwe naam voor ernstige klachten rond de menstruatie, namelijk Premenstrual Dysphoric Disorder (PMDD). Dysforie is een sombere of prikkelbare stemming die ook gepaard kan gaan met onrust en angst. Deze diagnose duidt op een soort psychiatrische stoornis. Sommige vrouwen ervaren hun klachten ook als gevoel ‘dat ze niet zichzelf zijn’. Een deel van de vrouwen heeft baat bij het slikken van antidepressiva, sommigen doen dit alleen in de twee weken dat de klachten het meest heftig zijn.
In het zoeken naar de oorzaken van premenstruele klachten gaat de laatste jaren meer aandacht naar de neurotransmitters. Dit zijn stofjes die contact laten ontstaan tussen verschillende zenuwen. Je zou het een soort ‘boodschappenjongens’ kunnen noemen tussen het uiteinde van de ene zenuwcel en het uiteinde van de volgende zenuwcel.
De bekendste neurotransmitter is serotonine en een tekort aan vrij serotonine in de hersenen wordt in verband gebracht met depressiviteit. Veel vrouwen met PMS krijgen de laatste jaren een antidepressivum voorgeschreven, met name als stemmingswisselingen of depressiviteit de belangrijkste klachten zijn.
De spijsvertering is echter ook belangrijk bij neurotransmitters, omdat bijvoorbeeld 80% van de serotonine zich in maag en darmen bevindt en maar circa 2 procent in de hersenen. Ook andere stoffen die bekend zijn door hun relatie met stemming en emotionele balans, worden in veel grotere hoeveelheden in de darmen aangemaakt dan in de hersenen. Je krijgt echter zelden het advies een onderzoek naar je spijsvertering of je darmflora te laten doen bij PMS-klachten….. Daarnaast bestaat er ook onderzoek wat aan heeft getoond dat de organen in de hersenen die betrokken zijn bij depressie, minder serotonine toelaten. Dan is serotonine niet het probleem, maar een gevolg van het probleem. In praktijk de Merel wordt gewerkt met middelen van psycholoog Niek Zimmermann, die gericht zijn op het aanpakken van de hersenorganen, zodat serotonine weer beter toegelaten kan worden. Dat kan een bijdrage leveren aan het verminderen van PMS.

Stress

Langdurige stress geeft een aantal hormonale veranderingen; het leidt in eerste instantie tot een verhoogd gehalte aan cortisol. Een overmaat aan cortisol wordt in verband gebracht met depressie. In tweede instantie leidt het tot uitgeputte bijnieren en dat geeft klachten die ook bij een burnout kunnen voorkomen: vermoeidheid, snel geprikkeld zijn, geen enthousiasme meer kunnen opbrengen voor mensen/ activiteiten waar je vroeger wel heel enthousiast over was en nog veel meer klachten. Als de bijnieren meer uitgeput raken verergeren PMS-klachten.

Cortisol en adrenaline zijn beiden stresshormonen die in de bijnieren worden gemaakt. Hierboven stond al dat de bijnieren in de Oosterse visie een relatie hebben met de geslachtshormonen. Ook leidt langdurige stress tot een verlaagd gehalte aan dopamine. Dit wordt in verband gebracht met stressgevoeligheid, depressie, apathie, spierstijfheid, hoofdpijn, libidoverlies en slaapstoornissen.
Verlaagd dopamine gaat samen met een verhoogd gehalte aan prolactine. Prolactine kan de vochthuishouding en de oestrogeen-/ progesteronspiegels beïnvloeden. Een te hoog gehalte prolactine hangt samen met pijnlijke, gespannen borsten.
Nu kun je denken dat je geen last hebt van langdurige stress, maar de één is er veel gevoeliger voor dan de ander. We leven in een cultuur waar iedereen altijd maar druk, druk, druk is. Het is zelden echt stil om ons heen; je krijgt veel prikkels via televisie en computer etc. Voor sommigen is dat al dermate belastend dat bovengenoemde stoffen uit balans raken. Maar ook fysieke klachten kunnen leiden tot uitgeputte bijnieren. Als je voeding gebruikt die je eigenlijk niet verdraagt, dan kan dit de stresshormonen uit balans brengen. Ook frequente of langdurige pijn kan de bijnieren uitputten. Dit zijn maar een paar voorbeelden van mogelijke oorzaken. Lees meer hierover op de pagina “Het zit tussen je oren”

Culturele oorzaken

Naast lichamelijke oorzaken zijn er waarschijnlijk ook culturele oorzaken voor PMS. In de westerse wereld komen PMS klachten veel meer voor dan elders. De relatie tussen stress en PMS stond hierboven al geschreven. Je kunt ook denken aan de rol van de vrouw, die – ondanks alle emancipatie – toch vaak meer gericht is op het anderen naar de zin te maken, dan op zich afvragen waar ze zelf behoefte aan heeft. Bij degene die gevoelig zijn voor wisselingen in de hormoonhuishouding, kan op alle frustraties daarover opeens een vergrootglas komen te staan in de periode voor de menstruatie.
Ook is er in onze cultuur de norm dat niemand mag merken dat je ongesteld bent (“tampons en superdun maandverband maken het onzichtbaar”). Op je werk moet je net zo intensief presteren als anders. Ook het westerse eetpatroon en de bewegingsarmoede in onze cultuur kunnen een mogelijke oorzaak zijn van het feit dat PMS in de westerse wereld veel meer voorkomt dan elders.
Prostaglandinen zijn hormoonachtige stoffen die onder andere invloed hebben op de regulering van de hormoonhuishouding. De aanmaak van die prostaglandinen wordt o.a. beïnvloed door stress, slaaptekort, suiker-, koffie- en alcoholconsumptie. Dit zijn factoren die bij onze cultuur horen.

Stofwisselingsprobleem HPU of pyrolurie

(Krypto)Pyrolurie is een stofwisselingsprobleem waarbij in de urine een overmaat aan zink, mangaan en vitamine B6 wordt gevonden. Ok vitamine B3 en magnesium kunnen ontregeld zijn. Vrouwen die deze stoffen in een behoorlijke hoeveelheid in hun urine hebben zijn gevoeliger voor hormonale veranderingen, hebben vaak problemen met de de bloedsuikerhuishouding (zowel hypoglycemie als hoge insulinegehaltes zijn mogelijk) en kunnen andere klachten hebben die hierbij horen. Vitamine B6 heeft o.a. een relatie met depressie en het vasthouden van vocht.
Deze aandoening stond in Nederland bekend onder de naam HPU. Inmiddels is er in een rechtszaak uitspraak gedaan waaruit blijkt dat de laboratoriumtest die HPU zou aantonen niet voldoende waterdicht is. De stofwisselingsaandoening bestaat echter wel degelijk en wordt wereldwijd al 35 jaar met laboratoriumtesten aangetoond. Veel vrouwen hebben baat gehad bij de ontdekking dat zij last hadden van deze stofwisselingsaandoening, doordat de bijpassende orthomoleculaire middelen hun leven leefbaarder maken.

Bij ‘links’ staat een verwijzing naar een website over HPU, waarop ook een symptomenlijst staat. Een hoge score op deze lijst is een indicatie dat men last kan hebben van deze stofwisselingsstoornis.

Kortom er zijn veel aspecten die invloed hebben op PMS. Veel van de genoemde aspecten hebben ook weer invloed op elkaar. Dit leidt tot een heleboel verschillende klachten.

Behandeling in de praktijk

Omdat PMS door zoveel verschillende aspecten kan ontstaan of verergeren, is het een klacht waarbij ondersteuning op zowel emotioneel gebied, als met aanpassen van de voeding, aanvulling met voedingssupplementen en/ of kruiden een positief effect kan hebben.
Ook met homeopathie worden goede resultaten bereikt bij hormonale problemen. Homeopathie kan tevens helpen het lichaam te activeren een infectierestant aan te pakken. Als een infectierestant bijvoorbeeld de bijnieren of de lever belast, kan dat (een onderdeel van) de oorzaak zijn van PMS. Hier vind u een stukje over de aanpak van PMS als men last heeft van infectierestanten, met name Pfeiffer is hierbij berucht.

Meer lezen:

• www.gezondheid.be. De voedingsadviezen die op deze website worden genoemd lijken mij minder verstandig. Verder veel informatie.