Darmproblemen en darmflora

Darmproblemen en darmflora

  1. Inleiding, onderzoek van de darmflora
  2. Darmflora, immuunsysteem en allergie
  3. Darmflora en de spijsvertering
  4. Schadelijk voor de darmflora
  5. Behandeling in de praktijk

Ziektes en klachten waarbij de darmflora een grote rol speelt zijn:
allergieën, zie ook bij punt 2
blaasontstekingen
buikkrampen
infecties zoals candida of de ziekte van Crohn 
darmkanker
maagzuur
opgeblazen gevoel en winderigheid
prikkelbare darmsyndroom
verstopping, mogelijk in combinatie met hoofdpijn en/ of vermoeidheid
Maar ook bij heel diverse klachten als hoofdpijn, autisme, onvruchtbaarheid, bloedarmoede, schildklierziekten e.a.

Inleiding

Het spijsverteringsstelsel van de mens wordt bevolkt door grote hoeveelheden micro-organismen die vooral in de darmen leven. Dit noemt men de darmflora. De darmflora bestaat uit meer dan 600 verschillende bacteriën, schimmels en gisten.
Een aantal van deze micro-organismen draagt op een positieve manier bij aan onze gezondheid. De darmflora helpt bijvoorbeeld bij de aanmaak van vitaminen uit het B-complex en van vitamine K. Vitamine B is belangrijk voor gevoelens van rust en ontspanning. Een tekort aan vitamine B geeft heftiger gevoelens van pijn. Vitamine K is belangrijk bij de bloedstolling. Een tekort aan vitamine K kan bijvoorbeeld heftige bloedingen bij de menstruatie geven.
Het is mogelijk om via de praktijk de darmflora te laten beoordelen middels een laboratoriumonderzoek van de ontlasting. Hieruit blijkt onder andere of vetten en koolhydraten goed verteerd worden. Bij het ontlastingsonderzoek wordt ook gekeken of allerlei groepen goede bacteriën voldoende aanwezig zijn, die belangrijk zijn voor het immuunsysteem en de spijsvertering.
Daarnaast kan worden gekeken of er aanwijzingen zijn dat er een schadelijke infectie is. De helico bacter pylori kan bijvoorbeeld brandend maagzuur veroorzaken. Andere bacteriën of parasieten in de darmen kunnen het immuunsysteem ondermijnen of de darmwand aantasten. Als u bijvoorbeeld last heeft van de ziekte van Crohn, een prikkelbare darm of ontlasting die altijd maar dun is, kan zo’n onderzoek inzicht geven hoe de ziekte het beste kan worden aangepakt.
Een goede darmflora zorgt ervoor dat er weinig ruimte is voor de groei van schadelijke micro-organismen in de darm (bacteriën, schimmels en parasieten). Deze micro-organismen kunnen bovengenoemde klachten veroorzaken. Door de vorming van gifstoffen (de ‘ontlasting’ van de bacteriën) verzwakt het lichaam. Allergieën, met name voor tarwe en zuivel, kunnen allerlei klachten veroorzaken, van hoofdpijn tot en met gewrichtsklachten. Met een behandeling van de darmen kunnen veel gezondheidsproblemen verbeteren, ook al zitten ze op een hele andere plek in het lichaam.

Darmflora, immuunsysteem en allergieën

De darmslijmvliezen en de darmflora zijn verantwoordelijk voor 80% van het immuunsysteem. Word je vaak ziek, dan is het vrijwel zeker dat de darmflora en/ of de darmslijmvliezen niet in orde zijn. Reageer je op meerdere dingen allergisch, dan geldt hetzelfde. Alle slijmvliezen van het lichaam staan met elkaar in verband. Je zou het kunnen zien als 1 groot orgaan; als er één stukje zwak is dan is het hele orgaan kwetsbaar. Daarom gaan hooikoorts of astma en darmklachten vaak samen. Mogelijk is er een allergie voor voeding, waar je niet van op de hoogte bent en die je darmslijmvliezen verzwakt. Dat kan je gevoeligheid voor bijvoorbeeld blaasontstekingen verergeren.

Een goede darmflora ondersteunt ons immuunsysteem doordat er antistoffen worden aangemaakt. Deze antistoffen beschermen de slijmvliezen tegen infecties en tegen de neiging om allergisch te gaan reageren op voeding, huisstofmijt of pollen (hooikoorts) etc. De darmflora is ook belangrijk omdat ze regelt hoeveel histamine er onschadelijk kan worden gemaakt. Histamine is de stof die de klachten als zwelling, roodheid en jeuk veroorzaakt bij allergieën. Bij een zwakte van de darmflora hoeft er maar een zeer geringe prikkel te zijn, om zo’n vervelende allergische reactie uit te lokken.

Ook krijg je bij een ontlastingsonderzoek informatie of er in de darmflora voldoende lactobacillen zijn die het enzym maken om melksuiker af te breken. Als deze weinig aanwezig zijn, is dit een indicatie voor overgevoeligheid voor zuivel.
Voor het ontdekken van een allergie voor tarwe/ gluten is een speciaal onderzoek beschikbaar. In de ontlasting wordt dan gezocht naar de stof anti-gliadine of anti-t-Transglutaminase. Gliadine is een stof die in gluten uit tarwe en een aantal andere granen voorkomt. Een overgevoeligheid voor gluten levert schade aan de darmwand op, waardoor de darmflora en het immuunsysteem voortdurend verzwakt worden. Ook worden hierdoor allerlei vitamines en mineralen minder goed opgenomen. De laatste jaren groeit de overtuiging dat veel meer mensen een overgevoeligheid voor tarwe hebben, als lang werd gedacht. Bij klachten aan de darmen die al zijn ontstaan in de kindertijd, is het raadzaam om dit onderzoek te doen, maar ook bij zeer vaak voorkomende hoofdpijn, vermoeidheid, schildklierziekten, diabetes, vaak voorkomende bloedarmoede, autisme, onvruchtbaarheid of herhaalde spontane abortus tot zelfs psychiatrische aandoeningen aan toe. Glutenovergevoeligheid kan dus de oorzaak zijn van allerlei klachten, maar wordt vrijwel nooit herkend als men niet de ‘standaard’ darmklachten heeft. De schatting is dat slechts bij 1 op de 7 patiënten bekend is dat ze glutenallergie hebben. Bovengenoemde onderzoeken zijn helaas niet in staat om alle mensen met glutenallergie te ontdekken, maar wel 50% en dat is heel wat meer als de nu bekende 14%. Bloedonderzoek naar serum anti-enodmysium IgA kan 100% zekerheid bieden dat je wel glutenovergevoeligheid hebt, maar het biedt geen zekerheid dat het zeker is dat je het niet hebt. Dit laatste onderzoek kan via de huisarts of specialist worden aangevraagd.
De standaard voedingsadviezen bij glutenallergie worden niet door iedereen gewaardeerd, met name omdat veel mensen het glutenvrije brood niet erg lekker vinden. Ook zitten er vaak veel suikers in de standaard glutenvrije producten, wat voor de rest van je gezondheid bepaald geen pretje is. Op de praktijk hoor je misschien wat creatievere mogelijkheden, maar ieder zal zelf moeten ontdekken welke voeding én smakelijk wordt gevonden én haalbaar is qua bereidingstijd.

Darmflora en spijsvertering

Een goede darmflora produceert spijsverteringsenzymen, waardoor we eten beter kunnen verteren en een optimale hoeveelheid voedingsstoffen uit onze voeding kunnen opnemen. Het is ook mogelijk dat er een zwakte is van de spijsvertering, bijvoorbeeld doordat de alvleesklier (pancreas) niet genoeg verteringsstoffen aanmaakt voor koolhydraten (zetmelen uit brood, aardappels e.d.), vetten of eiwitten. Als de alvleesklier inderdaad zwak is, komen er slecht verteerde voedingsstoffen in de darmen, waardoor de darmflora ontregeld raakt. Bij een zwakte van de spijsvertering heeft men vaak last van een opgeblazen gevoel in de buik en winderigheid. Deze klachten kunnen ook worden veroorzaakt door de aanwezigheid van schimmels of parasieten in de darmen.
Ook produceren de goede darmbacteriën stoffen zoals organische zuren, die helpen de voedselbrij regelmatig en makkelijk voort te stuwen in de darmen. Als je last hebt van verstopping, kan dit veroorzaakt worden doordat je darmflora te weinig zuren aanmaakt. Mogelijke zijn bepaalde groepen goede darmbacteriën te beperkt aanwezig. Dit is moeilijk te beïnvloeden, tenzij er een duidelijke overgevoeligheid voor bepaalde voedingsmiddelen wordt gevonden of als er teveel van een schadelijk soort bacteriën aanwezig is. Aanpassing van de voeding kan de samenstelling van de darmflora positief beïnvloeden. Met behulp van natuurlijke middelen kunnen slechte bacteriën geremd worden en goede bacteriën ondersteund worden en zodoende in aantal toenemen.
Bij sommige mensen is een trage spijsvertering de oorzaak van terugkerende hoofdpijn of vermoeidheid. Doordat de ontlasting te lang in de darmen ‘blijft hangen’ worden afvalstoffen weer in het bloed opgenomen, terwijl ze al uit het lichaam verdwenen hadden moeten zijn.
Een zwakke spijsvertering kan ook (mede) veroorzaakt worden door een toevoeging aan bijvoorbeeld kant en klaar maaltijden. Om deze beter bewaarbaar te maken, worden er enzymblokkers toegevoegd. Dat maakt de voeding beter bewaarbaar en dus beter verkoopbaar maar ook slechter verteerbaar!!

Schadelijk voor de darmflora:

Antibiotica, corticosteroïden (zoals prednison) en pijnstillers zijn voor de goede bacteriën van de darmflora een stevige aanslag op hun leven. Laxeermiddelen, maar ook diarree door een buikgriepje kan een drastische verandering en een verminderde kwaliteit van de darmflora tot gevolg hebben. Veel mensen worden makkelijk weer ziek nadat ze een antibioticakuur hebben gekregen. Dit geldt vooral voor mensen die al klachten hadden aan de slijmvliezen zoals mensen die vaak blaasontsteking hebben, vaak oorontsteking, hooikoorts enzovoort. Vooral deze laatste groep mensen is gebaat bij het innemen van een darmflorapreparaat (ook probioticum genoemd); dit is een middel wat de darmflora ondersteunt. Ook als je zeer langdurig antibiotica moet slikken is het zinvol om probiotica te gebruiken. Hier vindt u meer informatie over darmflorapreparaten.

Veel stress is vervelend en de darmflora ondervindt daar ook negatieve gevolgen van. Elders in dit stuk wordt genoemd dat een spijsverteringsprobleem, door het niet goed functioneren van de alvleesklier, ook een ongezond effect heeft op de darmflora, omdat er slecht verteerde voeding in de darm terecht komt. Stress en spijsverteringsproblemen gaan ook vaak samen: “Ik kan geen hap door mijn keel krijgen”. En als je in zo’n situatie toch gaat eten, dan zal het zeker slecht verteerd worden.
Ook tekorten aan voedingsstoffen kunnen de darmwand zwak maken. De darmwand is de voedingsbodem voor bacteriën van de darmflora. Dit levert een vicieuze cirkel op: de darmwand is zwak en daardoor worden voedingsstoffen slecht opgenomen. En doordat de opname van voedingsstoffen slecht is wordt de darmwand nog zwakker. Er zijn middelen die de darmwand kunnen versterken.
Tenslotte zijn zware metalen een grote belasting voor de darmen en deze kunnen bijvoorbeeld in de darmen terechtkomen vanuit vullingen met amalgaam (de ouderwetse grijzige vullingen in tanden en kiezen). Sommigen zijn waarschijnlijk gevoelig voor dit amalgaam; men schat zo’n 10 tot 25 procent van de mensen. Als je er gevoelig voor bent kan het de darmwand beschadigen, de opname van voedingsstoffen verminderen, het immuunsysteem verzwakken en ervoor zorgen dat goede darmbacteriën het loodje leggen, waardoor ziekmakende darmbacteriën de ruimte krijgen om te groeien.

Behandeling in de praktijk

Allereerst wordt er begonnen met een onderzoek naar de darmflora, als uw klachten of kinesiologische testen daartoe aanleiding geven. Aan de hand van de uitslag worden er bijpassende middelen gezocht en eventueel voedingsadviezen opgesteld.
Daarnaast werk ik met een algemeen ondersteunende aanpak: de samenstelling van de darmflora is onder meer afhankelijk van de kwaliteit van de darmslijmvliezen, die een goede voedingsbodem moet leveren voor de darmflora.

De kwaliteit van de darmslijmvliezen is onder andere erfelijk bepaald. Met behulp van een homeopathische kuur, kun je proberen een eventueel aanwezige erfelijke zwakte te ‘kalmeren’. Vergelijk het met hartzwakte die in de familie zit. De één wordt er tachtig jaar mee en de ander overlijdt op z’n veertigste. Bij de één is het blijkbaar gelukt het hart te ontzien, waardoor de zwakte niet tot klachten heeft geleid. Bij de ander is de zwakte wel ‘actief’ geworden. Als een zwakte al tot klachten heeft geleid, kun je met zo’n kuur proberen die erfelijke zwakte minder actief te maken. Na bijvoorbeeld een stressvolle periode of een antibioticakuur kan de erfelijke zwakte weer actiever worden en is het vaak goed zo’n kuur te herhalen, zeker als die eerder positief effect heeft gehad.

Ook kan er sprake zijn van een chronische infectie in de darmen, doordat de darmflora ziekmakende micro-organismen bevat (bacteriën, schimmels als candida, parasieten of virussen in de darmwand). Soms denken mensen dat hun klachten erfelijk zijn. Hun vader had ook altijd al darmklachten en een broer of zus ook. Deze familiair voorkomende klachten kunnen echter ook door een besmettelijke parasiet worden veroorzaakt, want mensen die regelmatig hetzelfde toilet bezoeken kunnen elkaar besmetten. Zo’n besmetting kan al 30 jaar of langer bestaan! Met behulp van onderzoek van de ontlasting kan dit ontdekt worden. Als duidelijk is wat er aan de hand is, zijn er diverse maatregelen te nemen waarmee deze infectie mogelijk beëindigd kan worden en de ontstekingen van de darmwand herstelt. Met name bij parasieten is er soms helaas (nog) antibiotica bij nodig en daarvoor moet ik u naar een arts doorverwijzen. Omdat antibiotica ook weer belastend kan zijn voor de darmflora, is het belangrijk om tijdens zo’n kuur de darmflora gericht te ondersteunen. Mensen die zeer gevoelig reageren op antibiotica, kunnen ook met kruiden behandeld worden, maar dat geeft iet minder zekerheid dat de parasieten gedood worden.

Tenslotte kunnen spijsverteringsklachten een sterke relatie hebben met stress. In tijden van stress functioneert de spijsvertering veel minder goed. Lees ook lichamelijke gevolgen van stress

Darmflorapreparaten:

Darmflorabacteriën worden steeds bekender mede dankzij reclames voor Actimel en Vifit. Er bestaan ook darmflorapreparaten waar deze bacteriën in een veel grotere hoeveelheid aanwezig zijn, dan in de zuiveldrankjes. Houdt er bij de zuiveldrankjes ook rekening mee, dat er behoorlijk wat mensen overgevoelig zijn voor zuivel en dat de zuivel zelf de oorzaak kan zijn van de verstoppingsklachten. Ook de zoetmiddelen in dit soort zuiveldrankjes kunnen belastend zijn voor de gezondheid, onder andere van de darmflora….
Darmflorapreparaten kunnen acute klachten, zoals krampen en pijn in de buik sterk verminderen. Ook kan het een klacht als verstopping verhelpen. Het probleem hierbij is echter dat bij het stoppen met het slikken van darmflorapreparaten, de klachten vaak weer terugkomen. Dit gebeurt vooral als de darmklachten al langer bestonden. Darmflorapreparaten zijn wel goed toepasbaar om te voorkomen dat antibiotica teveel schade aanricht, of om bij babies de vorming van de darmflora goed op gang te helpen.
Er bestaan ook middelen die veel langduriger positieve effecten op de darmflora weten te bewerkstelligen en het hele immuunsysteem van de darmen ’trainen’ met als doel ziektes als chronische slijmvliesaandoeningen in bijvoorbeeld de neus (hooikoorts) of de blaas (terugkerende blaasontstekingen) te genezen.
Daarnaast zijn er orthomoleculaire middelen die de kwaliteit van de darmwand herstellen en zodoende de voedingsbodem van de gezonde darmflora versterken. Ook dit heeft duurzame effecten, met name als het gelukt is ook de oorzaak van de aantasting van de darmwand of darmflora aan te pakken. Vezels zijn ook goed als voedselbron voor de darmbacteriën.

Darmkanker

Het is bekend dat darmkanker relatief veel voorkomt en beïnvloed wordt door erfelijke factoren. Als u langdurig darmklachten of onrustige darmen heeft en darmkanker zit in de familie, dan wilt u misschien af en toe laten controleren of nog alles in orde is in uw darmen. Het is mogelijk om een combinatie van een aantal ontlastingsonderzoeken te laten doen, die meer informatie geven dan alleen het onderzoek naar bloed in de ontlasting. Dan kan aan de hand van de uitslag beoordeeld worden of het zinvol is om uw huisarts te vragen naar een verwijzing voor een coloscopie. Bij een coloscopie kijkt men in het ziekenhuis met behulp van een apparaat in uw darmen.
Bij de huisarts wordt vooral gekeken of u bloed in de ontlasting heeft, voor men u doorverwijst naar het ziekenhuis voor zo’n inwendig darmonderzoek. Bloed in de ontlasting is echter maar voor 30% een correcte aanwijzing voor darmkanker. Het bloed kan ook andere oorzaken hebben en ook mensen zonder bloed in de ontlasting kunnen darmkanker hebben, die dan vaak laat wordt ontdekt.
Een ontlastingsonderzoek wat hierbij gebruikt kan worden, naast onderzoek naar (verborgen) bloed in de ontlasting, is de M2-PK test, waarbij wordt gekeken naar een kenmerkende stof voor darmkanker namelijk M2 pyruvaatkinase. Dit onderzoek is een weinig belastende manier om te kijken of er mogelijk darmkanker aanwezig is. Als deze uitslag een duidelijk verhoogde waarde oplevert, zeker als dit in combinatie voorkomt met andere testuitslagen die ook op onrust in de darmen wijzen, dan is het zinvol om de huisarts een verwijzing te vragen voor een inwendig darmonderzoek.
Als u ver van Utrecht woont, kunt u op de website van het MG-lab een lijst met therapeuten in heel Nederland vinden, die ook deze ontlastingsonderzoeken kunnen laten doen. Zie www.darmklachten.nl, of www.mglab.nl. In de loop der jaren zijn er steeds meer laboratoria gekomen die (onder andere) gespecialiseerd zijn in ontlastingsonderzoek, maar niet elk laboratorium heeft er even veel expertise in.

Verwante onderwerpen in deze website:

Allergieën en hooikoorts 
Brandend maagzuur
Overgevoeligheid voor zuivel